هر قطعه الکترونیکی در تلویزیون‌ها به یک نقش خاص و مهم در عملکرد کلی دستگاه ایفا می‌کند. این قطعات به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: قطعات فعال، قطعات غیرفعال و قطعات نیمه‌فعال. در اینجا به بررسی کارایی هر یک از این قطعات در مدارات تلویزیون‌های مختلف می‌پردازیم:
1. قطعات فعال (Active Components):
این قطعات نیاز به منبع انرژی برای عملکرد دارند و معمولاً سیگنال‌ها را تقویت یا تغییر می‌دهند.
الف) ترانزیستورها (Transistors)
- کاربرد در تلویزیون: ترانزیستورها در تلویزیون‌ها معمولاً به‌عنوان تقویت‌کننده سیگنال و سوئیچ‌کننده‌ها عمل می‌کنند. آن‌ها به‌طور گسترده در مدارهای پردازش تصویر و صدا، مدارهای تغذیه و مدارهای کنترل کار می‌کنند.
- عملکرد: ترانزیستورها سیگنال‌های ورودی (مثل سیگنال ویدیویی یا صوتی) را تقویت کرده و به قسمت‌های دیگر تلویزیون منتقل می‌کنند. در بخش تغذیه، آن‌ها از طریق سوئیچینگ سیگنال‌های ولتاژ بالا و پایین، انرژی را تنظیم می‌کنند.
- مشکل رایج: خرابی ترانزیستور معمولاً باعث ایجاد نویز در تصویر یا صدا می‌شود و در برخی مواقع می‌تواند تلویزیون را از کار بیندازد.
ب) دیودها (Diodes)
- کاربرد در تلویزیون: دیودها در تلویزیون‌ها معمولاً برای تبدیل جریان متناوب (AC) به جریان مستقیم (DC) و همچنین حفاظت از مدارها در برابر جریان‌های معکوس استفاده می‌شوند.
- عملکرد: دیودها در برد تغذیه، سیگنال‌های برق AC ورودی را به DC تبدیل می‌کنند و در مدارهای محافظتی برای جلوگیری از آسیب به دیگر قطعات به‌کار می‌روند.
- مشکل رایج: خرابی دیود باعث عدم عملکرد صحیح تلویزیون می‌شود، به‌ویژه اگر دیود مسئول تبدیل برق باشد.
ج) مدارهای مجتمع (ICs)
- کاربرد در تلویزیون: آی‌سی‌ها یا مدارهای مجتمع در تلویزیون‌ها به‌عنوان پردازشگرهای مرکزی عمل می‌کنند. این‌ها به‌طور معمول در پردازش سیگنال‌های ویدئویی، صوتی و مدیریت ورودی‌های تلویزیون به‌کار می‌روند.
- عملکرد: آی‌سی‌ها سیگنال‌های تصویری، صوتی و اطلاعات کنترل را از منابع مختلف (مانند آنتن، HDMI، USB) دریافت کرده و آن‌ها را به سیگنال‌های قابل نمایش یا پخش تبدیل می‌کنند.
- مشکل رایج: خرابی آی‌سی‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند قطع یا اختلال در تصویر، صدا، یا نوارهای رنگی روی صفحه شود.
2. قطعات غیرفعال (Passive Components):
این قطعات انرژی را مصرف نمی‌کنند و فقط در جریان سیگنال‌ها یا جریان‌های الکتریکی نقش دارند.
الف) مقاومت‌ها (Resistors)
- کاربرد در تلویزیون: مقاومت‌ها برای محدود کردن جریان الکتریکی یا توزیع ولتاژ در مدارهای مختلف به‌کار می‌روند.
- عملکرد: مقاومت‌ها معمولاً در مدار تغذیه برای محدود کردن ولتاژ به سطح ایمن برای قطعات الکترونیکی دیگر، در مدار تصویر و صوت برای تنظیم جریان سیگنال و در مدارهای حفاظتی برای جلوگیری از افزایش غیرمجاز جریان استفاده می‌شوند.
- مشکل رایج: خرابی مقاومت‌ها باعث نوسانات یا قطعی در سیگنال‌ها می‌شود. در موارد شدیدتر، ممکن است باعث سوختن مدار شود.
ب) خازن‌ها (Capacitors)
- کاربرد در تلویزیون: خازن‌ها به‌عنوان ذخیره‌کننده انرژی در مدارهای تلویزیون عمل می‌کنند. این قطعات در تصفیه سیگنال‌ها، کاهش نویز و پایداری ولتاژ‌ها بسیار حیاتی هستند.
- عملکرد: خازن‌ها به تنظیم ولتاژ و فیلتر کردن سیگنال‌های AC و DC کمک می‌کنند. آن‌ها معمولاً برای تثبیت ولتاژ در برد تغذیه و فیلتر کردن سیگنال‌های تصویری و صوتی به‌کار می‌روند.
- مشکل رایج: خرابی خازن‌ها می‌تواند منجر به افت کیفیت تصویر، قطع شدن صدا، و ناپایداری در ولتاژ تغذیه شود.
ج) سلف‌ها (Inductors)
- کاربرد در تلویزیون: سلف‌ها برای ذخیره انرژی در یک میدان مغناطیسی و همچنین فیلتر کردن سیگنال‌های الکتریکی به‌کار می‌روند.
- عملکرد: سلف‌ها معمولاً در فیلترهای تغذیه برای حذف نویز و جلوگیری از جریان‌های اضافی در سیستم‌های صوتی و تصویری به‌کار می‌روند.
- مشکل رایج: خرابی سلف‌ها می‌تواند باعث نویز در تصویر و صدا و مشکلات در ورودی‌های سیگنال شود.
3. قطعات نیمه‌فعال (Semi-active Components):
این قطعات هم انرژی مصرف می‌کنند اما معمولاً به‌طور غیرمستقیم در تنظیم یا تقویت سیگنال‌ها نقش دارند.
الف) ترانسفورماتورها (Transformers)
- کاربرد در تلویزیون: ترانسفورماتورها برای تبدیل ولتاژ بالا به ولتاژ پایین و بالعکس استفاده می‌شوند. آن‌ها همچنین در تولید سیگنال‌های موردنیاز برای برخی بخش‌های تلویزیون به‌کار می‌روند.
- عملکرد: ترانسفورماتورها معمولاً در برد تغذیه برای تنظیم ولتاژ برای سایر مدارها استفاده می‌شوند.
- مشکل رایج: خرابی ترانسفورماتورها باعث از کار افتادن تلویزیون یا تغییرات شدید در کیفیت تصویر و صدا تعمیر می‌شود.
ب) دیود نوری (LED)
- کاربرد در تلویزیون‌های LED: دیودهای نوری (LEDs) به‌عنوان منابع نور پس‌زمینه در تلویزیون‌های LED و همچنین در تلویزیون‌های OLED برای تولید پیکسل‌های روشن و تاریک استفاده می‌شوند.
- عملکرد: LEDها برای تأمین نور پس‌زمینه در تلویزیون‌های LED یا برای تولید تصاویر با کیفیت بالاتر در تلویزیون‌های OLED به‌کار می‌روند.
- مشکل رایج: خرابی LEDها می‌تواند باعث سیاه شدن صفحه یا نوری نامنظم در نمایشگر شود.
4. بردهای مختلف تلویزیون و عملکرد آن‌ها
در تلویزیون‌ها، بردهای مختلف برای انجام وظایف مختلف استفاده می‌شوند:
الف) برد تغذیه (Power Supply Board)
- عملکرد: این برد مسئول تأمین برق موردنیاز تمام قطعات داخلی تلویزیون است. وظیفه دارد تا برق AC ورودی را به ولتاژهای مختلف DC تبدیل کرده و آن را به سایر قسمت‌ها ارسال کند.
- مشکل رایج: خرابی در برد تغذیه می‌تواند باعث روشن نشدن تلویزیون یا قطع و وصل شدن آن شود.
ب) برد اصلی (Main Board)
- عملکرد: برد اصلی مسئول پردازش سیگنال‌ها از ورودی‌ها (مثل HDMI، USB) و ارسال آن‌ها به پنل نمایش است. همچنین کنترل بخش‌های صوتی و تصویری را انجام می‌دهد.
- مشکل رایج: خرابی در برد اصلی می‌تواند باعث قطع تصویر، صدا یا عدم کارکرد درست ورودی‌ها و کنترل‌ها شود.
ج) برد T-Con (Timing Control Board)
- عملکرد: این برد زمان‌بندی داده‌های تصویری را انجام می‌دهد و آن‌ها را به پنل نمایش می‌فرستد. این برد معمولاً در تلویزیون‌های LCD و LED یافت می‌شود.
- مشکل رایج: خرابی برد T-Con باعث ایجاد خطوط عمودی یا افقی روی صفحه یا بی‌تصویر شدن تلویزیون می‌شود.
د) برد اینورتر (Inverter Board)
- عملکرد: در تلویزیون‌های LCD، برد اینورتر وظیفه روشن کردن لامپ‌های فلورسنت برای ایجاد نور پس‌زمینه را دارد.
- مشکل رایج: خرابی این برد باعث کم‌نور شدن یا سیاه شدن صفحه تلویزیون می‌شود.
نتیجه‌گیری:
آشنایی با عملکرد هر قطعه الکترونیکی در تلویزیون و نقش آن در مدارهای مختلف، می‌تواند به تشخیص و تعمیر مشکلات تلویزیون کمک شایانی کند. در واقع، هر قطعه در تلویزیون وظیفه خاص خود را دارد و خرابی یک قطعه ممکن است عملکرد کل تلویزیون را مختل کند.